วันนี้ (15 สิงหาคม 2567) จากที่นายภูมิธรรม เวชยชัย รองนายกรัฐมนตรีและรัฐมนตรีว่าการชกระทรวงพาณิชย์ ปฏิบัติหน้าที่แทนนายกรัฐมนตรีได้มอบหมายให้ นายวิษณุ เครืองาม เป็นผู้ชี้แจงข้อปฏิบัติการปฏิบัติหน้าที่ของคณะรัฐมนตรี สรุปสาระสำคัญได้ดังนี้

เรื่องที่ 1 คณะรัฐมนตรีมีมติมอบหมายรองนายกรัฐมนตรีภูมิธรรม เวชยชัย ให้ปฏิบัติหน้าที่แทนนายกรัฐมนตรี ซึ่งไม่ใช่เป็นกรณีที่อดีตนายกรัฐมนตรีนายเศรษฐา ทวีสิน  เคยมอบไว้ว่าให้รักษาการ เพราะการรักษาการเป็นกรณีที่อดีตนายกรัฐมนตรีนายเศรษฐา ทวีสิน  ไปต่างประเทศ แล้วให้นายภูมิธรรม ฯ รักษาการแทน แต่กรณีนี้ เป็นกรณีที่ไม่มีนายกรัฐมนตรี หรือนายกรัฐมนตรีขาดคุณสมบัติพ้นจากตำแหน่ง จึงต้องใช้อีกมาตราในการพิจารณา ซึ่งจำเป็นต้องประชุมคณะรัฐมนตรี และได้มีมติใหม่ คือมอบรองนายกรัฐมนตรีภูมิธรรมให้ปฏิบัติหน้าที่แทน

เรื่องที่ 2 คณะรัฐมนตรีได้ประชุมกันคือ เรื่องเกี่ยวกับตำแหน่งหน้าที่ต่าง ๆ ที่เกี่ยวพันกับคณะรัฐมนตรี แบ่งเป็น 2 ระดับ ระดับนายกรัฐมนตรี กับระดับรัฐมนตรี ทั้งนี้ ตำแหน่งใดก็ตามที่อดีตนายกรัฐมนตรีนายเศรษฐา ทวีสิน  ได้แต่งตั้งไว้เป็นข้าราชการการเมือง เช่น เลขาธิการนายกรัฐมนตรี รองเลขาธิการนายกรัฐมนตรี โฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ที่ปรึกษานายกรัฐมนตรี ประจำสำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี ซึ่งตำแหน่งการเมืองทั้งหลายนั้น เป็นตำแหน่งตามกฎหมาย เป็นอันพ้นจากตำแหน่งไปทั้งหมด และจะจ่ายเงินเดือนจนถึงวันที่ 13 สิงหาคม 

กรณีของรัฐมนตรี ไม่ว่าจะเป็นรัฐมนตรีตามกระทรวงใดก็ตาม ยกเว้นรัฐมนตรีประจำสำนักนายกรัฐมนตรี ที่อดีตนายกรัฐมนตรีนายเศรษฐา ทวีสิน   แต่งตั้งก็พ้นจากตำแหน่ง แต่รัฐมนตรีประจำกระทรวงต่าง ๆ ที่รัฐมนตรีเป็นคนตั้งเอง ยังคงอยู่ ไม่ได้พ้นจากตำแหน่งไป ส่วนตำแหน่งรองนายกรัฐมนตรี ถือว่าเป็นโควต้าของนายกรัฐมนตรี และรวมถึงผู้ช่วยรัฐมนตรีทั้งหมด ผู้แทนทางการค้าก็จากพ้นจากตำแหน่งด้วย และมีปัญหาอยู่ คือ กรรมการที่อดีตนายกรัฐมนตรีนายเศรษฐา ทวีสิน   ได้แต่งตั้งเอาไว้ ซึ่งเป็นการแต่งตั้งตามกฎหมายระเบียบบริหารราชการแผ่นดินที่ระบุว่า นายกรัฐมนตรีสามารถตั้งผู้ทรงคุณวุฒิ เป็นกรรมการต่าง ๆ ได้ อาทิ กรรมการที่ปรึกษา กรรมการวิปรัฐบาล เป็นต้น ตำแหน่งดังกล่าวนี้ก็พ้นจากตำแหน่งด้วย แต่ในการประชุมคณะรัฐมนตรีวันนี้ ได้มีมติว่า เนื่องจากมีความจำเป็นต้องมีวิปรัฐบาล ก็มีมติให้แต่งตั้งใหม่เป็นการต่อเนื่องกันไป ไม่ใช่ไปต่ออายุให้กับคนเก่า เพราะพ้นตำแหน่งไปแล้ว แต่เป็นการแต่งตั้งใหม่ และใช้คนเก่าให้ดำรงตำแหน่งเดิม 

นายวิษณุ ฯ กล่าวว่า เรื่องสำคัญ คือการทำงานของคณะรัฐมนตรีในระหว่างเวลานี้ ที่ประชุมคณะรัฐมนตรีมีมติว่า เนื่องจากการปฏิบัติหน้าที่หรือรักษาการในขณะนี้ แตกต่างจากสมัยยุบสภา เพราะตอนนั้นรัฐธรรมนูญกำหนดไว้ว่า ในระหว่างรักษาการจะแต่งตั้งข้าราชการไม่ได้ต้องขอความเห็นชอบจาก กกต. จะใช้งบประมาณผูกพันไม่ได้ จะกำหนดเรื่องที่เป็นนโยบายไม่ได้ แต่สำหรับกรณีคณะรัฐมนตรีสิ้นสุดเพราะ นายกรัฐมนตรีพ้นจากตำแหน่งนั้น ไม่มีข้อห้ามเหล่านี้อยู่จึงสามารถทำได้หมดทุกประการ และหากเป็นเรื่องสำคัญ ก็ต้องรอมติคณะรัฐมนตรี หรือนโยบายที่รัฐบาลใหม่จะแถลง เช่น นโยบายดิจิตอลวอลเล็ต นโยบายปกติธรรมดา อย่างปัญหาเรื่องปลาหมอคางดำ ได้มีการพูดในการประชุมคณะรัฐมนตรีมาหลายนัด เหลืออีกนิดเดียวก็จะจบเรื่องแล้วว่าจะต้องอนุมัติงบประมาณ ก็มีการหารือว่าเป็นเรื่องนโยบาย เป็นเรื่องเร่งด่วนจำเป็นก็ให้สามารถทำได้ หรือว่าการอนุมัติจ่ายเงินสงเคราะห์เด็กช่วยเหลือเด็ก ซึ่งก็เป็นการใช้งบประมาณก็สามารถดำเนินการต่อไปได้ตามปกติ 

ทั้งนี้ คณะรัฐมนตรีที่สิ้นสุดลง แล้วก็ปฏิบัติหน้าที่ ยังไม่ต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินต่อ ป.ป.ช. จะยื่นก็ต่อเมื่อคณะรัฐมนตรีชุดใหม่เข้าเฝ้าถวายสัตย์ปฏิญาณแล้ว แม้จะเปลี่ยนตำแหน่งก็ไม่ต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินเหมือนตอน รัฐบาลพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ครั้งที่ 1 มาเป็นรัฐบาลพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ครั้งที่ 2 รัฐมนตรีซ้ำกันหลายคน อาทิ นายวิษณุ เครืองาม ไม่ต้องยื่นบัญชีทรัพย์สินตอนรัฐบาลพลเอกประยุทธ์ จันทร์โอชา ครั้งที่ 2 แต่ได้ทำบัญชีแล้วยื่นเองด้วยความสมัครใจอยู่ดี คณะรัฐมนตรีชุดปัจจุบันก็สามารถทำอย่างเดียวกันได้ ยืดด้วยความสบายใจ แต่ไม่เปิดเผย นายวิษณุ ยังชี้แจงถึงการประชุม ครม. สัญจรในวันที่ 20 สิงหาคม 2567 ที่ จ. อยุธยาต้องเลื่อนไปหรือยกเลิกไปก่อน