ผู้สื่อข่าวรายงานถึงความคืบหน้าการตรวจสอบการประมูลโครงการท่อส่งน้ำสายหลักในภาคตะวันออก (อีอีซี) ที่หลายฝ่ายยังกังขาว่ามีความโปร่งใสจริงหรือไม่ เหตุใดจึงต้องเปิดประมูลถึง 2 รอบ โดยพรรคเพื่อไทย จะใช้เป็นประเด็นสำคัญในการยื่นญัตติอภิปรายเพื่อลงมติไม่ไว้วางใจ พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรีและ รมว.กลาโหมรวมไปถึง สันติ พร้อมพัฒน์ รมช.คลัง ที่กำกับดูแลกรมธนารักษ์ ผู้รับผิดชอบโครงการดังกล่าว

ทั้งนี้ในการประชุมสภาผู้แทนราษฎร เมื่อที่ 26 พ.ค. 2565 ยุทธพงศ์ จรัสเสถียร ส.ส.มหาสารคาม และรองหัวหน้าพรรคเพื่อไทย ได้ตั้งกระทู้ถามสดต่อสันติ ถึงความไม่โปร่งใสเกี่ยวกับการประมูลโครงการท่อส่งน้ำในพื้นที่อีอีซี โดยสอบถามถึงข้อครหาที่ว่า การประมูลไม่โปร่งใส เพราะใช้วิธีการคัดเลือก เชิญเฉพาะบริษัทที่มีคุณสมบัติ แต่เป็นบริษัทขนาดเล็ก แต่กลับไม่เชิญบริษัทขนาดใหญ่ ที่มีความน่าเชื่อถือ ความเชี่ยวชาญ และมีประสบการณ์ เข้าคัดเลือกเพื่อให้เกิดการแข่งขันและรัฐเกิดประโยชน์สูงสุด

สำหรับรายละเอียดที่ยุทธพงศ์ ได้ตั้งกระทู้ถามสดนั้น มีรายละเอียด ดังนี้

กรณีที่ กรมธนารักษ์ ได้เปิดให้เอกชนยื่นซอง เมื่อวันที่ 9 ส.ค.64 นั้น บริษัท อมตะ คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน) และบริษัท ดับบลิวเอชเอ ดับบลิวเอชเอ คอร์ปอเรชั่น จำกัด (มหาชน) หรือ WHA ทั้ง 2 บริษัทไม่เข้าคุณสมบัติที่จะยื่นซองได้ เพราะทำนิคมอุตสาหกรรมไม่ได้ทำน้ำประปา ส่วน บริษัท วิค จำกัด (มหาชน) ก็ตกไป เพราะขายท่อน้ำประปา เหลือเพียงบริษัท วงษ์สยามก่อสร้าง จำกัด และบริษัท อีสท์วอเตอร์ จำกัด (มหาชน) จากนั้นเมื่อวันที่ 13 ส.ค. 2564 คณะกรรมการคัดเลือกการประมูลพิจารณา ปรากฎว่า บริษัทที่ชนะคือ อีสท์วอเตอร์ เป็นบริษัทที่ได้คะแนนสูงสุด แต่เมื่อวันที่ 26 ส.ค. 2564 คณะกรรมการมีหนังสือ ยกเลิกผลการคัดเลือก ที่ อีสท์วอเตอร์ ได้คะแนนสูงสุด อย่างมีนัยสำคัญ ทำให้บริษัทอีสท์วอเตอร์ ต้องไปฟ้องศาลปกครองอยู่ในขณะนี้

ยุทธพงศ์ ยังได้แสดงเอกสารการให้ผลประโยชน์ เมื่อการประมูลครั้งที่ 1 ค่าแรกเข้า บริษัท วงษ์สยาม เสนอให้ 800 ล้านบาท ส่วนบริษัท อีสท์วอเตอร์ฯ เสนอให้ 1,400 ล้านบาท ผลตอบแทนรวม 30 ปี บริษัท วงษ์สยามฯ ให้ 6,122 ล้านบาท ส่วน บริษัท อีสท์วอเตอร์ฯให้ 6,689 ล้านบาท ส่วนแบ่งรายได้ 30 ปี บริษัทวงษ์สยามฯ ให้ 2,499 ล้านบาท บริษัท อีสท์วอเตอร์ฯ ให้ 2,567 ล้านบาท ผลตอบแทนรวม 30 ปี บริษัท วงษ์สยามฯ ให้ 3,299 ล้านบาท บริษัท อีสท์วอเตอร์ฯ ให้ 3,967 ล้านบาท แต่ประธานคัดเลือก คืออธิบดีกรมธนารักษ์ในขณะนั้น ได้ยกเลิกผลการคัดเลือก อ้างว่าทีโออาร์ ไม่สมบูรณ์

ผู้จัดการโครงการ ที่เป็นคนเขียนงานวิจัยของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ก็เป็นกรรมการคัดเลือก ก็คัดค้าน บอกว่าบริษัทอีสวอเตอร์ฯ ชนะ ถูกต้องแล้ว แต่การตั้งคณะกรรมการคัดเลือกชุดใหม่ แล้วไล่กรรมการชุดเดิมออกหมดเลย มมีความผิดปกติเป็นอย่างมาก

ยุทธพงศ์ ถามสันติ ว่าช่วยอธิบายทีโออาร์ ที่เปลี่ยนจากครั้งที่ 1 มาเป็นครั้งที่ 2 ว่าทีโออาร์แปลว่าอะไร ทีโออาร์ ครั้งที่ 2 ที่เปลี่ยนใหม่แตกต่างจากครั้งที่ 1 อย่างไร และทำไมบริษัทที่แพ้ในครั้งที่ 1 ถึงกลับมาชนะในครั้งที่ 2 ได้ ทำไมมันถึงน่ามหัศจรรย์

ข้อสงสัยของยุทธพงศ์ ต่อเงื่อนไข ทีโออาร์ ครั้งที่ 1 และครั้งที่ 2 มีความแตกต่างอย่างไร แต่จากการตรวจสอบและเปรียบเทียบ ทีโออาร์ ครั้งที่ 1 และทีโออาร์ ครั้งที่ 2 พบมีประเด็นสำคัญที่ถูกเปลี่ยนแปลงอยู่หลายประเด็น เช่น การคัดเลือกครั้งที่ 1 เมื่อวันที่ 16 ก.ค. 2564 แต่การคัดเลือกครั้งที่ 2 เมื่อวันที่ 10 ก.ย. 2564 ประเด็นที่น่าสนใจของ ทีโออาร์ ที่มีความแตกต่างกัน ประกอบด้วย การกำหนดคุณสมบัติต้องห้ามของผู้ยื่นข้อเสนอ การคัดเลือกครั้งที่ 1 ระบุคุณสมบัติต้องห้ามผู้ยื่นข้อเสนอว่า ไม่เป็นผู้ถูกหน่วยงานของรัฐบอกเลิกสัญญา แต่การคัดเลือกครั้งที่ 2 ตัดคุณสมบัติต้องห้ามนี้ออก, ส่วนคุณสมบัติทั่วไป ทุนจดทะเบียน การคัดเลือกครั้งที่ 1 กำหนดไว้ไม่ต่ำกว่า 500 ล้านบาท การคัดเลือกครั้งที่ 2 เปลี่ยนเป็นไม่ต่ำกว่า 300 ล้านบาท, บุคคลที่รับหนังสือเชิญ-กรณีผู้ยื่นข้อเสนอเป็นกิจการร่วมค้า ( joint Venture) การคัดเลือกครั้งที่ 1 ผู้เข้าร่วมการค้าแต่ละราย ต้องได้รับหนังสือเชิญ การคัดเลือกครั้งที่ 2 เปลี่ยนเป็น ผู้เข้าร่วมการค้าเพียงรายหนึ่งรายใด ต้องได้รับหนังสือเชิญชวน, การลงนามในเอกสาร-กรณีผู้ยื่นข้อเสนอเป็นกิจการร่วมค้า ( joint Venture) การคัดเลือกครั้งที่ 1 ผู้เข้าร่วมการค้าทุกรายต้องลงนามในเอกสาร การคัดเลือกครั้งที่ 2 เปลี่ยนเป็นผู้ค้าหลัก (Lead Firm) เป็นผู้ลงนาม

คุณสมบัติด้านเทคนิค ประสบการณ์และผลงาน โดยด้านประสบการณ์ การคัดเลือกครั้งที่ 1 กำหนดว่าผู้มีวิชาชีพและประสบการณ์ในการประกอบธุรกิจ และหรือบริหารจัดการระบบท่อส่งน้ำ ได้แก่ ระบบสูฐน้ำดิบ ระบบผลิตน้ำประปา บำรุงรักษาระบบประปา ระบบท่อส่งน้ำดิบ ลดน้ำสูญเสีย และงานวางท่อส่งน้ำหรือซ่อมท่อส่งน้ำ ประกอบกัน การคัดเลือกครั้งที่ 2 เปลี่ยนเป็นแค่ระบุกว้างๆ เพียง ดำเนินธุรกิจสาธารณูปโภคเกี่ยวกับบริหารจัดการน้ำ

ด้านผลงาน การคัดเลือกครั้งที่ 1 กำหนดผลงานในรอบ 5 ปีย้อนหลังจากเดิมไม่น้อยกว่า 2 โครงการ การคัดเลือกครั้งที่ 2 ตัดส่วนนี้ออก

คุณสมบัติด้านการเงิน การคัดเลือกครั้งที่ 1 กำหนดให้แสดงมูลค่าทรัพย์สินสุทธิ หรือ Net Worth ย้อนหลัง 5 ปี และควรมีค่าเฉลี่ยเป็นบวก การคัดเลือกครั้งที่ 2 เปลี่ยนเป็นผู้ยื่นข้อเสนอเพียงมีหลักฐานแสดงผลประกอบกิจการและงบดุลย้อยหลัง 2 ปี โดยไม่สนสนใจ Net Worth จะมีผลเป็นอย่างไร ส่วนการประชุมชี้แจงตอบคำถาม การคัดเลือกครั้งที่ 1 มีการคัดเลือกครั้งที่ 2 ไม่มี

การจัดทำข้อเสนอการคัดเลือก การคัดเลือกครั้งที่ 1 ไม่กำหนดจำนวนชุดเอกสาร ครั้งที่สอง กำหนดต้นฉบับ 1 ชุด สำเนาอีก 7 ชุด (ทั้ง 3 ซอง) ซองที่ 1 TOR ครั้งแรก N/A การคัดเลือกครั้งที่ 2 ได้กำหนดหลักเกณฑ์เพิ่มเติมให้มีการจัดทำเอกสารแสดงคุณสมับติด้านเทคนิคประสบการณ์ และผลงาน และเอกสารแสดงคุณสมบัติด้านการเงิน รวมไว้ในซองที่ 1 จากเดิมที่ให้จัดทำเอกสารเหล่านี้ไว้ซองที่ 2

สำหรับเกณฑ์การให้คะแนน ซองที่ 1 การคัดเลือกครั้งที่ 1 กำหนดตรวจสอบความครบถ้วนของเกอสาร และหลักประกันซอง ไม่มีคะแนน แต่ถ้าไม่ครบถ้วนจะไม่เปิดซองที่ 2 ส่วนการคัดเลือกครั้งที่ 2 ใช้แบบเดิม

ซองที่ 2 การคัดเลือกครั้งที่ 1 กำหนดคะแนนเต็ม 100 คะแนน แบ่งเป็น แผนธุรกิจและแผนการเงินร้อยละ 75 หลักฐานคุณสมบัติด้านเทคนิค ประสบการณ์ และผลงานร้อยละ 75 และหลักฐานคุณสมบัติด้านการเงินร้อยละ 75 คะแนนรวมไม่น้อยกว่าร้อยละ 80 มิฉะนั้นจะไม่เปิดซองที่ 3

การคัดเลือกครั้งที่ 2 กำหนดคะแนนเต็ม 100 คะแนน กำหนดความครบถ้วนของเอกสาร (ไม่มีคะแนน แต่ถ้าไม่ครบจะไม่พิจารณาซอง 2) ข้อเสนอด้านเทคนิคและการลงทุน (100 คะแนน) รายละเอียดการดำเนินโครงการและแผน (20 คะแนน) ปัจจัยความสำเร็จของแผนธุรกิจ (20 คะแนน) แผนการเงิน (20 คะแนน) ค่าตอบแทนทางการเงินของโครงการ (40 คะแนน) คะแนนรวมไม่น้อยกว่า 80 คะแนน มิฉะนั้นจะไม่พิจารณาซองที่ 3 

ซองที่ 3 การคัดเลือกครั้งที่ 1 คะแนนเต็ม 100 คะแนน ประกอบด้วยค่าแรกเข้าไม่น้อยกว่า 482,713,600 บาท ผลประโยชน์รายปี (Fixed fee) ตามที่กำหนด ส่วนแบ่งรายได้ (Revenue sharing) ของรายได้รวมก่อนหักค่าใช้จ่าย ข้อเสนอราคาน้ำดิบต่อหน่วยเฉลี่ย 5 ปีแรก และเฉลี่ย 30 ปี คะแนนซอง 3 นำไปรวมกับซอง 2 คะแนนสูงสุดคือผู้ชนะ

การคัดเลือกครั้งที่ 2 คะแนนเต็ม 100 คะแนนประกอบด้วย 1. ความครบถ้วนของเอกสาร (ไม่มีคะแนน แต่ถ้าไม่ครบจะไม่พิจารณาซอง 3) 2. ข้อเสนอผลตอบแทนทางการเงิน ( 80 คะแนน) พิจารณาจากค่าแรกเข้า+ส่วนแบ่งรายได้ รวมกัน โดยคำนวณเป็น Present Value จาก Discount rate 5% มูลค่าสูงสุดจะได้ 80 คะแนน มูลค่ารองลงมาได้คะแนนตามสัดส่วน 3. ข้อเสนอราคาน้ำดิบต่อหน่วย เฉลี่ยนตลอดอายุสัญญา (20 คะแนน) ราคาต่ำสุดได้ (20 คะแนน) นำคะแนน(1)และ (2) รวมกัน คะแนนสูงสุดเป็นผู้ชนะ ไม่นำไปรวมกับซองที่ 2 

และนี่คือสิ่งที่เกิดขึ้นกับโครงการท่อส่งน้ำในพื้นที่ภาคตะวันออกครั้งที่ 2 ที่ TOR ถูกปรับแก้หลายประเด็น จนทำให้ผู้เข้าร่วมประมูลอย่าง บริษัทอีสท์วอเตอร์ ไม่เห็นด้วย ทั้งๆที่การประมูลครั้งแรกเป็นผู้ชนะการประมูลไปแล้ว แต่ถูกคณะกรรมการพิจารณายกเลิกไป