‘สวัสดิการข้าราชการ’ เกือบ 5 แสนล้าน ใช้ ‘งบกลาง’ เกือบเกลี้ยง แถมโตขึ้นเรื่อยๆ

ดูขนาดงบประมาณของสวัสดิการข้าราชการ (ไม่นับรวมเงินเดือน) ค่าใช้จ่ายภาครัฐก้อนมหึมาและดูเหมือนจะใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ กับคำถามว่าเราจะจัดการอย่างไรเมื่อสังคมไทยเป็นสังคมสูงวัยหนักขึ้นทุกทีๆ

งบกลาง งบสวัสดิการข้าราชการ งบกำลังคนภาครัฐ

งบประมาณประเทศปีหนึ่งๆ ตั้งไว้ราว 3 ล้านล้านเศษ แบ่งเป็นงบกลางไปแล้ว 5-6 แสนล้าน

งบกลางมี 11 รายการก็จริง เอาไว้ใช้ฉุกเฉินก็จริง แต่หากดูไส้ในจะพบว่า 80-90% เป็นงบสำหรับสวัสดิการข้าราชการ + งบลูกจ้างรัฐ ล็อคไว้ตายตัว

ลองดูปีล่าสุด ปีงบประมาณ 2566

เบี้ยหวัดบำเหน็จบำนาญเบิกจ่ายเกือบ 360,000 ล้านบาท (สูงกว่าที่ตั้งงบไว้ 4 หมื่นล้าน)
ค่ารักษาพยาบาลข้าราชการซึ่งรวมถึงครอบครัว เบิกจ่ายสูงถึง 96,000 ล้านบาท (สูงกว่าที่ตั้งงบไว้ 3 หมื่นล้าน)

ถามว่าตอนนี้มีข้าราชการเกษียณที่รับบำเหน็จบำนาญกี่คน?

ตัวเลขนี้ค่อนข้างหายาก เท่าที่สำนักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน (กพ.) เปิดเผยข้อมูลมีเพียงว่า

ปี 2565 มีข้าราชการพลเรือนเกษียณ 9,500 คน
แนวโน้ม 10 ปีข้างหน้า (2566-2575) จะมีข้าราชการพลเรือนเกษียณเพิ่มอีกราว 100,000 คน โดยวิชาชีพที่จะมีคนเกษียณมากที่สุดคือ พยาบาล หรือราว 24,000 คน

สิ่งที่พอหาได้คือ ตัวเลขข้าราชการที่ยังทำงานอยู่ราว 1.8 ล้านคน ซึ่งใช้สิทธิรักษาพยาบาลตนเองและครอบครัวได้จากสวัสดิการข้าราชการ

ทั้งนี้ ข้อมูลปี 2565 สำนักงบประมาณรัฐสภา (PBO) ระบุว่า ประเทศไทยมีกำลังคนภาครัฐทั้งหมด (ทั้งพลเรือนและสังกัดกลาโหม) อยู่ที่ 2,602,102 คน แบ่งเป็น

ข้าราชการ 1,775,812 คน
พนักงานราชการ 175,866 คน
ลูกจ้างประจำ 103,699 คน
ลูกจ้างชั่วคราว 381,732 คน
พนักงานจ้าง 164,993 คน

ถ้าเปรียบเทียบปี 2566 งบสวัสดิการรักษาพยาบาลของข้าราชการ 1.8 ล้านคนและครอบครัว (บิดา มารดา คู่สมรส บุตรธิดาที่จดทะเบียน) ใช้งบเกือบ 1 แสนล้าน กับ งบ ‘บัตรทอง’ หรือ 30 บาทรักษาทุกโรคที่ดูแลคน 47 ล้านคน ใช้งบ 1.5 แสนล้าน ก็ทำให้เกิดประเด็นคำถามเรื่องความเหลื่อมล้ำ จนหลายฝ่ายมีแนวคิดอยากให้บริหาร 3 กองทุนสุขภาพ (ข้าราชการ บัตรทอง ประกันสังคม) เป็นระบบเดียว

นอกจากนี้เรายังพบว่า ในระยะเวลา 10 ปี ของการจ่ายเบี้ยหวัด บำเหน็จ บำนาญ เพิ่มขึ้น ‘เกือบ 3 เท่า’ จาก 132,277 ล้านบาทในปี 2557 กลายเป็น 359,000 ล้านบาทในปี 2566

ส่วนค่ารักษาพยาบาลข้าราชการก็เพิ่มเช่นกัน จากปี 2562 อยู่ที่ 70,000 ล้านบาท ปี 2566 เบิกจ่ายจริงที่ 96,000 ล้านบาท

สังคมไทยเข้าสู่สังคมสูงวัยเต็มรูปแบบแล้วในวันนี้ โดยเรามีผู้สูงอายุเกิน 60 ปีถึง 1 ใน 5 (22.7%) ของประชากรทั้งหมด และในอีก 20 ปี เราจะมีผู้สูงวัย 1 ใน 3 (35.7%) ของประชากรทั้งหมด เพราะประชากรมีแนวโน้มที่จะอายุยืนยาวขึ้นขณะที่การเกิดนั้นหดตัวลดลงเรื่อยๆ

คำถามคือ งบประมาณข้าราชการทั้งบำเหน็จบำนาญและสวัสดิการรักษาพยาบาล จะเพิ่มสัดส่วนขึ้นแค่ไหน และรัฐไทยจะจัดการอย่างไร ? ทางที่พอจะทำได้และกำลังทำอยู่คือการปรับอัตราจำนวนข้าราชการใหม่ไม่ให้สููงดังเช่นอดีต กับอีกด้านคือ ทำให้เศรษฐกิจเติบโตและมีงบประมาณมากเพียงพอ

งบกลางปี 2566 ตั้งไว้ 590,470 ล้าน แต่เบิกจ่ายจริงสูงถึง 618,605 ล้าน ส่วนที่เบิกเกินคือค่ารักษาพยาบาลข้าราชการ ลูกจ้าง และพนักงานของรัฐ, เบี้ยหวัด บำเหน็จ บำนาญ, เงินช่วยเหลือข้าราชการ ลูกจ้างพนักงานของรัฐ และจะเห็นได้ว่า 87% เป็นรายจ่ายเกี่ยวกับสวัสดิการข้าราชการ และลูกจ้าง พนักงานของรัฐ

ขณะที่รายการอื่นๆ เช่น โครงการพระราชดำริ, ค่าชดใช้เงินทดรองราชการเพื่อช่วยเหลือผู้ประสบภัยกรณีฉุกเฉิน, ค่าใช้จ่ายเกี่ยวพับการพระราชดำเนินและต้อนรับประมุขต่างประเทศ, เงินชดเชยค่าก่อสร้าง เหล่านี้คิดเป็น 0.90% ข อีกก้อนใหญ่คือ เงินสำรองจ่ายกรณีฉุกเฉินจำเป็น ตั้งงบไว้ 92,400 ล้าน แต่เบิกจ่ายจริงเพียง 76,568 ล้าน หรือคิดเป็น 12.38% ของงบกลาง